Foto: Dubrovački dnevnik
Podgorica – Otkrivanje postavljene spomen ploče na mjestu nekadašnjeg logora JNA u Morinju proteklo je danas, javljaju crnogorski mediji, uz proteste i pokušaj opstrukcije ceremonije otkrivanja biste, koja je ipak održana iako su organizatori i gosti prilazili lokalitetu izmijenjenim rutama.
“Sjećamo se zločina počinjenih da bi se osramotili ime i duh Crne Gore. Izražavamo žaljenje za sve patnje koje su proživjeli zatočeni. Da se nikada ne ponovi!” – tekst je izgraviran na tabli koja je postavljena ispred nekadašnjeg logora za ratne zarobljenike.
Otkrivanju table prisustvovale su delegacije Crne Gore i Hrvatske, na čelu sa ministrima odbrane i vanjskih poslova Crne Gore Raškom Konjevićem i Rankom Krivokapićem, te uz prisustvo hrvatskog ministra vanjskih poslova Gordana Grlića Radmana i ministra hrvatskih branitelja Toma Medveda.
Radio Slobodna Evropa izvjestila je danas o događaju, podsjećajući da je od oktobra 1991. do avgusta 1992. godine u naselju Morinj, Opštini Kotor, tadašnja Jugoslovenska narodna armija (JNA) formirala “Centar za prihvat zarobljenika iz Hrvatske” u kojem su bile zatvorene 292 osobe uglavnom sa područja Dubrovnika i okoline.
Tokom opsade Dubrovnika 1991. godine , piše GSE, koju su sprovodili rezervisti JNA uglavnom iz Crne Gore, zarobljenici sa hrvatske strane su odvođeni u logor Morinj, gdje su zlostavljani, psihičkom i fizičkom torturom od strane vojnih policajaca i stražara.
Na otkrivanje biste reagovali su danas i iz Akcije za ljudska prava (HRA) i Centra za građansko obrazovanje (CGO). Iz tih organizacija pozdravljen je čin postavljanja spomen ploče.
“I prošle godine smo pozdravili polaganje vijenaca na ulazu logora Morinj od strane visokih delegacija ministarstava vanjskih poslova Crne Gore i Srbije. Vjerujemo da ovakvi koraci daju važan doprinos uspostavljanju pomirenja u regionu. Očekujemo da se spomen obilježjima obilježe sva mjesta na kojima su u Crnoj Gori izvršeni ratni zločini. Spomen ploču su ranije tražili zatočenici logora Morinj iz Hrvatske, a u tome su imali podršku i našu i drugih nevladinih organizacija iz Crne Gore koje se decenijama posvećeno bave pitanjima suočavanja sa prošlošću. Posebno pozdravljamo napore naših koleginica iz Centra za žensko i mirovno obrazovanje ANIMA, koje su 2019. godine nadležnima u opštini Kotor podnijele inicijativu da se na mjestu nekadašnjeg logora postavi spomen obilježje. Međutim, žalimo što se ovako važni događaji sprovode na prečac, bez blagovremenog obavještavanja javnosti, pozivanja i predstavnika organizacija civilnog društva i mirovnih aktivista, koji bi pokazali da za ovaj vid izgradnje kulture sjećanja u Crnoj Gori postoji značajna podrška. Vjerujemo da bi i hrvatskim logorašima značio susret sa onima iz Crne Gore koji su i do sada podsjećali na njihove patnje, dok su vlasti, i lokalne i nacionalne, na to ćutale“, saopšteno je je iz HRA i CGO.
Zajedničkim saopštenjem koje potpisuju izvršna direktorka HRA Tea Gorjanc Prelević i izvršna direktorka CGO Daliborka Uljarević, podśeća se na to da je pravosnažnom krivičnom presudom Višeg suda u Podgorici utvrđeno da su u sabirnom centru JNA u Morinju izvršeni ratni zločini protiv ratnih zarobljenika u vidu fizičkog zlostavljanja, i da su četiri osobe za to osuđene na kazne zatvora – Ivo Gojnić na dvije godine, Boro Gligić na tri godine, Špiro Lučić na tri godine i Ivo Menzalin na kaznu zatvora u trajanju od četiri godine.
„Podsjećamo da je u presudi utvrđeno da je ‘u Sabirnom centru Morinj vladala atmosfera terora i straha za goli život kome su oštećeni bili neprestano izloženi’. O zlostavljanju u logoru pred sudom je govorio i Zoran Dragović, jedan od isljednika koji su bili zaduženi za zatvornike: ’Starješina jednog odjeljenja straže je bio B.P, koji je tukao zarobljenike,… a jedan je doživio strašne batine u Morinju od kojih je jedva preživio, a nakon napuštanja Morinja je morao izvršiti nekoliko operacija … poznato mu je da je B. izvodio zarobljenike i na njima trenirao boks… najgore su bile grupe stražara iz Herceg Novog, jer su se oni poistovjećivali sa likovima iz filmova kao sto su Rambo, Sandokan, i ponosili su se siledžijskim odnosom, a da nisu pridavali značaj časti i uniformi koju nose…’.
Iz HRA i CGO su izraziči žaljenje što su ovaj događaj obilježili protesti ostrašćenih pojedinaca, te očekivanje da se od toga čina ograde prije svih partije u kojima su ti pojedinci funkcioneri i aktivisti na lokalnom nivou.