Foto: Lucija Milović

U prelomnim istorijskim godinama, krajem osamdesetih, dok su u centru pažnje bile “jogurt”, “AB” i ostale narodne revolucije, u živote Barana je ušla pornografija.

Najprije jednim filmom u bioskopu, a onda i u štampanoj formi, punoj sočnih slika.

Jugosloveni su se “poluerotizovali” još 1968. godine, kada se na tržištu pojavio beogradski magazin Čik (urednici Ljubiša Kozomara, Gordan Mihić, Matija Bećković), prvi u kome su se mogle vidjeti gole ženske grudi. List je bio pionir u domenu seksualnog obrazovanja, a djevojke na naslovnicama su vremenom imale sve manje (ili nimalo) odjeće, no daleko je to bilo od prave erotike.

Za nju su bili zaduženi odlični časopisi Erotika (za “kulturu i umjetnost ljubavi”, s rekordnih 400.000 prodatih primeraka broja iz decembra 1987.) i Start. Donekle su ličili na čuveni Playboy, ne samo zbog obnaženih pripadnica ljepšeg pola na duplericama, već i zbog odličnih tekstova koje su pisali najpoznatiji novinari i pisci bivše države, poput Igora Mandića, Zvonimira Majdaka, Gorana Tribusona, Moma Kapora… Kasnije se ponuda razvrstavala, pa su specijali svakog izdanja obogatili ponudu Jugoslavije i zadovoljavali želje čitalaca, od onih koji su slike gledali u samoći, preko onih koji su uživali u erotskim pričama, do onih koji su gutali stripove (SekStrip) sa istom tematikom.

Mi iz lučkih gradova smo se drugačije od ostatka Jugoslavije dovijali da se upoznamo sa ženskim tijelom, prije samog konkretnog sučeljavanja, jer je Bar još od otvaranja pomorske linije sa Italijom bio “izložen” erotskim i pornografskim časopisima – krišom su Caballero, Sexirama, Le Ore, Lui i Cinesex ispod košulje ili na dnu kofera donosili članovi posade broda ili šverceri robe. Dalje je sve išlo po sistemu “ruka-ruci”. Poklanjanje, razmjena ili kupovina. I čeprkanje po najzabitijim ladicama naših očeva, u kojima su, ispod veša ili još češće pištolja, stajali od ljudskih ruku izlizani, ali sjajnog papira, italijanski časopisi džepnog formata puni runjavih plavuša i brineta u akciji sa baštovanima ili poštarima.

Isto je bilo i sa prvim video kasetama u kojima je dominirala porno-kraljica Brigitte Lahaie, prelijepa Francuskinja. Moguće da je upravo zbog toga otac mog pobra sve porno filmove zvao “francuskim”.

U zlatnom vremenu barskog kina, vrhunac golotinje u pokretnim slikama na platnu predstavljali su Emanuela ili Šest Šveđanki u… serijali, uz ostvarenja tipa Moram da pitam mamu, Venerin vrt, Nemoralna i sl, za koje su novinari Barskih novina sa žaljenjem konstatovali da su posjećeniji nego ostvarenjaMini Pule ili klasici filmske umjetnosti.

Plakat za prvi i jedini porno film prikazan u barskom kinu – Strasti – bio je izložen gdje i ostali, ali nije nešto pretjerano obećavao. Jedino je, te 1989. godine, intrigantan bio nesvakidašnji početak projekcije: ponoć. Naravno, ekipa se skupila i ušla u zamračeni bioskop, dupke pun, prepun, sa prisutnim osjećajem stida što dijeliš svoju i nečiju intimu sa još hiljadu posjetilaca. Zurili smo otvorenih usta u vratolomije na velikom platnu, a oni hrabriji, stariji, dobacivali su, smijući se, u stvari i sami tjerajući nelagodu usporedbe sopstvenih uspjeha i veleobdarenih mužjaka s ekrana.

Najluđa od anegdota sa te večeri je vezana za jednog od gledalaca s periferije (ime, prezime i adresa poznati autoru). U jednom trenutku pojavio se krupan kadar oble ženske stražnjice, da bi švenk krenuo naprijed, na fino uređenu žbunastu cjelinu. U tom trenutku je dotični gledalac, surovo iskren, naglas u mrklom mraku izbacio iz sebe: “E, ovoooo meni treba”. Ne bi to bilo ništa pretjerano zanimljivo da u trenutku drugog “o” u “ovooo” nije promijenjen kadar i na platnu se pojavila muška alatka u punoj erekciji, tako da je njegova iskrenost dobila surovi gej prizvuk.

Druge noći nisam bio, ali su mi pričali – slična slika. Samo sa jednom razlikom: desetak minuta nakon početka projekcije poluprazna sala se odjednom napunila, i isto tako ispraznila deset minuta prije kraja. To su stariji, u gradu viđeniji i poštovaniji gledaoci, dolazili na projekciju XXX filma da ih niko ne opazi, i pod okriljem mraka bježali iz istog razloga. Dvojni moral je uvijek bolje funkcionisao u višim (malo)građanskim staležima, to je bar jasno.

U kiosku pred mojom zgradom, prvi porno časopisi (slovenački Vrući Kaj ili beogradski Sex Club čiji je urednik bio Petar Luković) osvitali su te 1989. u uglu izloga, ili bočno, najčešće u celofanu, ali se simpatična djevojka koja je tu radila po vas cijeli dan preganjala sa sredovječnim čuvarima morala i penzionerima koji su glasno negodovali. Najglasniji je bio poprilično stariji gospodin, za koga su svi znali da je pervert, koji je, dok je mogao, pokušao naskakati na sve što je nosilo suknju.

Bio je to za mnoge civilizacijski šok, naročito izražen kada su se našli licem u lice sa raskrečenim djevojkama upotrijebljenim u svim mogućim pozama, starletama koje su se smiješile sa “okićenih” stakala novinskih kioska. I dok su neki prodavci sklanjali “te” sadržaje ispod drugih, da se ne vide, drugi su zainat na vidjelo iznosili sve perverznije i sve maštovitije prizore kopulacije dvaju ili više ljudskih bića. I uživali u kolutanju očima i iščuđavanju prolaznika, a još češće prolaznica, kojima to nikako nije bilo po volji. Prvi porno časopisi su, dakle, bili jedan od testova urbanizacije Bara, a ne sumnjam da je tako bilo i u drugim gradovima. Po zatvaranju kioska, uveče, oko izloga bi bile načičkane gomile bubuljičavih dječaka što su se smijuljili do besvijesti, upijajući svaki santimetar scena. Ostatak priča se zna, u osami.

Mi, nešto stariji, kao u prolazu “slučajno” smo zagledivali u te slike, ali smo mlađima sa podsmijehom pričali o svima što im treba podsticaj takve vrste, krijući da i nas to isto toliko zanima, i iz istih razloga kao i njih.

Prošle su tri decenije, i pojava pornografije je malo kome sada šokantna. Potpuno regularno je u ponudama svih kablovskih operatera, u specijalizovanim časopisima, DVD-tekama, čak ponegdje i u većim supermarketima, tik pored kase, a preko puta gondole sa uljem i brašnom. I to u enormnim količinama.

I što je više ima, manje je zanimljiva i stimulativna.

Pornografija je postala dio naše svakodnevice, i to, što je najgore, ne ona nadražujuća što bjelodano pokazuje penetraciju muškog u ženski organ, već ona opasnija, moralna, koja je ustoličila nove životne vrijednosti na parčetu kopna koje se Balkan zove.

A i protiv takve pornografije sredovječni i penzioneri ponekad protestuju, i to sa istim uspjehom kao i krajem osamdesetih protiv “prave” pornografije.