Foto: privatna arhiva
Najteži je zadatak ovovremenog umjetnika u sve prisutnijem simulakrumu života razaznati sam život, sve njegove nesigurnosti i manjkavosti, praznine i odjeke. Jedan od najzapaženijih mladih umjetnika na ovim prostorima Tadija Janičić prepoznatljiv je po svojoj hrabrosti da objelodani i karikira one mikrosegmente društva u kojima se ispoljava ruiniranost savremene čovječnosti.
Tadija Janičić je umjetnik očuđenja, autentični i društveno angažovani hroničar onih naizgled trivijalnih situacija koje odražavaju posrnuće sveukupnog društva. Njegova umjetnost je vješto zavodljiva, ne uzvisuje se pred popularnom kulturom, ne uzmiče pred primitivizmom mas-medija, već ih podražavanjem i procesom subverzivne afirmacije razara iznutra. Priklonivši se tendencijama potrošačkog društva ka vizuelnim nadražajima, i u njima pronalazeći djelotvoran vid kritike, Tadija svoj lucidan i krajnje ironičan umjetnički impuls kanališe u izraz pop-arta. Jarke uljane boje na dopadljivim motivima i razigranoj pozadini, uz neopterećenost perspektivom i ostalim slikarskim kanonima, odaju utisak lakoće stvaranja. Tadijina ikonografija naizgled obiluje naivnošću – primitivistički naslikanim cvijećem, drvećem, oblacima, talasima. Ipak, njegovi radovi, kako direktno tako i kroz frojdovske simbole poput ptica ili sladoleda, oslikavaju blud i krvoproliće, koji, još šokantniji u kontrastu sa veselim okruženjem, odražavaju kompleksan, ambivalentan odnos umjetnosti spram stvarnosti obilježenoj protivrječnostima modernog liberalizma. Mnogostrukim ponavljanjem detalja ili nizanjem istovjetne skupine ljudi, kao karakterističnim postupkom pop-arta, Janičić aludira na nezasiti konformizam i uniformnost savremenog čovjeka. Pointilistički ili minuciozno naslikani predjeli, uz fragmentarnost raspolućenih tijela i vratove iz kojih se račva više glava, ukazuju na ‘’postmoderno stanje’’, stanje mnoštva, parcijalnih priča i istina, kojim je Žan Fransoa Liotar opisao razbijanje pojma jedinstva u našem vremenu.
Izložba Pravi se da spavaš uz sablasni cinizam osvješćuje o razlomljenim identitetima, poluintelektualizmu, fetišizmu i idolopoklonstvu, nerijetko prikazivanjem arhetipova zapadne civilizacije. Međuodnos slika – naslov je važan segment Janičićevog stvaralaštva, koji njegove radove pretvara u satirične narative i omogućava njihovo korespondiranje sa remek-djelima. On religijskim ili mitskim motivima dodjeljuje seksualnu konotaciju, bajkovite elemente smješta u perfidne situacije, parodira kultne scene svjetske kinematografije i kroz predstavljanje krucijalnih likova klasične umjetnosti kao promiskuitetnih, poput Don Kihota usred seksualnog čina, personifikuje pseudovrijednosti današnjice i izgubljene ideale. Sučeljavanje nakaradnog i larpurlartističkog u Tadijinoj umjetnosti kao da referiše na ideju Kamila Palja, izloženu u studiji Seksualne persone, kojom se kritikuje ignorisanje paganskih prizora u visokoj umjetnosti i ističe da je umjetnik dužan ukazati na urođenu brutalnost, animalnost i destruktivnost ljudske psihe.
Izrazit dio Tadijine poetike zaokupljuje pitanje tjelesnog, koje je gotovo uvijek stavljeno u kontekst eksploatatorskih odnosa. Na njegovim slikama može se uočiti obrazac ljudske figure koja je u skladu sa grotesknim
standardima atraktivnosti: izvajana muška tijela, prekrivena senzacionalističkim tetovažama ili vitke, ženske figure sablažnjivo velikih oblina i punih usana. Ženskim aktovima napadno našminkanog lica i crvenih noktiju Tadija predočava medijsku degradaciju ženskosti svedene isključivo na seksualni aspekt i iskorištene kao sredstvo manipulacije masama vođenim biološkim imperativom. Sa druge strane, prikazima izopačenih ili spljoštenih ljudskih silueta, nadušenih, mlitavih stomaka, podbulih očiju, noseva iz kojih šiklja krv, Tadija nagovještava duhovnu devijantnost društva spektakla – nezdravi hedonizam, anksioznost i isfrustriranost.
Janičić slika lica skrivena iza naočara ili lopovskih maski kao simbola površnosti, otuđenja i eskapizma. Promišljajući o svim onim odnosima moći kojima se zajednica neupitno potčinjava, izvrgava ruglu političku i ekonomsku hijerarhiju kao vrijednosne odredbe. Na njegovim platnima prepoznatljive, kontroverzne ličnosti poprimaju obličja raznobojnih utvara, dok su simboli političkih etapa prikazani u svojstvu seksualnih objekata, poput crvene petokrake u ustima jugonostalgičara. Motiv prolaznosti i smrti uvijek je prikazan sa pritajenim humorom koji predstavlja mehanizam odbrane od straha i tjeskobe, ali i gubitka hrabrosti da se govori o prećutkivanom i slika ono pred čime se zatvaraju oči…
Tadija Janičić izaslanik je onih koliko očiglednih toliko i zanemarenih istina, koje se pod njegovim kistom opredmećuju u komunikabilna umjetnička djela, slikovne zapise šarolikosti duhovnog bezdana današnjice, primamljive oku koliko i umu.
* Tekst pisan povodom izložbe slika Tadije Janičića koja je realizovana u Centru savremene umjetnosti Crne Gore, u Dvorcu Petrovića.
