Foto: ISK

Dragana Erjavšek piše za Fokalizator o Ratimiru Martinoviću. Kolumna je dio projekta “Crna Gora anfas” posvećenog značajnim ličnostima crnogorske književnosti, slikarstva, lingvistike, istorije, muzike i muzikologije, teatra… kao i manje poznatim i za savremeno crnogorsko društvo ośetljivim temama iz sfere crnogorske istoriografije. Projekat je podržalo Ministarstvo kulture i medija, sredstvima iz Fonda za podsticanje pluralizma i raznovrsnosti medija.

Prije skoro četvrt vijeka osnovan je festival KotorArt, manifestacija od državnog značaja za kulturu Crne Gore koja je u Crnu Goru dovela najznačajnije klasičare svijeta, radila sa najboljim orkestrima koji su u tom periodu svirali na velikim evropskim i svjetskim pozornicama, a iz njega su se izrodili i pozorišni festival za djecu, Festival klapa, Pjaca od filozofa (poseban debatni program) i KotorArt Akademija, obrazovni segment festivala. Multidisiplinarni karakter ne završava ovim programima jer uključuje i izložbe i brojne druge umjetničke forme, kao i programi i akcije koje promovišu očuvanje kulturnog nasljeđa. Posljednjih godina istraživački tim festivala je uspio da pronađe u evropskim arhivima i nekoliko izgubljenih, zaboravljenih opera inostranih kompozitora posvećenih Crnogorcima ili inspirisanih našom državom i njenim herojstvom. Sve to čini KotorArt lijepom pričom koja se kontinuirano razvija, noseći dah uzvišenosti tokom ljetnjih mjeseci na više lokacija u Boki Kotorskoj.

Festival je osnovao profesor, pijanista, ali i svestrani umjetnik Ratimir Martinović, kome je rodni grad bio važan na toliko nivoa i od njega je želio da napravi pozornicu kakvu Crna Gora nije do sada imala, binu pod otvorenim nebom i još mnogo manjih koje će povezivati zidine starog Kotora sa savremenim poznatim, ali i novim umjetnicima, i vjekovima muzičke tradicije. U tome je uspio ubijedivši i druge da njegovu viziju podijele s jednakom strašću.  

Kao pijanista Ratimir Martinović je, prema mišljenju kritike, pokazao „duboki intelekt, briljantnu tehniku i originalni izraz“ kombinujući delikatnu lirsku senzitivnost i snažan osjećaj za dramsko. Na njegovom su repertoaru, između ostalih, oživljavali Bah, Betoven, Šopen i Prokofjev, a posljednjih godina se bavio opusom Vasilija Mokranjca, njegovim „Odjecima“ i „Intimama“, pretvorivši ih u sosptvenu platformu na kojoj se prepliću emocije dva umjetnika koja se savršeno razumiju. Martinović je preko 800 puta svirao na svim značajnijim pozornicama širom svijeta, od Karnegi Hola do Lisinskog, sarađivao sa više od 60 orkestara, objavio nekoliko albuma od kojih je posljednji, koji sadrži Bahove kompozicije, objavljen prošle godine.

Martinović je svoje muzičko putovanje započeo pod mentorstvom Emilije Spasojević, a svoje je vještine dodatno usavršavao kod profesora Frederika Stankovića, Jokuta Mihajlovića i Arba Valdme u Novom Sadu. Njegovo primarno mentorstvo bilo je od virtuoza na klaviru Kemala Gekića, kod kojeg je sedam godina studirao na Akademiji umjetnosti u Novom Sadu i na Međunarodnom univerzitetu Florida u Miamiju. Diplomirao je 1999. godine, a magistrirao 2002. Njegov akademski put je podjednako fascinantan. Upisao se na Akademiju umetnosti u Novom Sadu sa 16 godina, postao je docent sa 18, a sa 24 godine je imenovan za jednog od najmlađih profesora u istoriji Univerziteta u Novom Sadu, dobivši zvanje redovnog profesora sa 36 godina. Tokom proteklih decenija, oblikovao je generacije mladih pijanista i nastavlja da doprinosi globalnoj pedagoškoj zajednici kroz majstorske kurseve u Japanu, Finskoj, Argentini, SAD, Kini, Poljskoj i Portugalu. Njegove inspirativne metode podučavanja i posvećenost učvrstili su njegov ugled kao autentičnog klavirskog pedagoga.

Martinović je i jedan od onih koji kontinuirano otvoreno kritikuju društvene anomalije u Crnoj Gori, pogotovo posljednjih godina kada se kultura, ukoliko ne uspijeva da odradi neku političku misiju, redovno baca u zapećak. Aktivno je ukazivao na manjkavosti Nacionalnog programa razvoja kulture, te nikad realizovanog zakona o muzičkoj djelatnosti, pozivajući se na to da centri muzičkog obrazovanja, prije svega, nemaju ni dovoljan broj instrumenata.

Osim KotorArt-a, koji je u kontinuitetu uzdizao iz skromnog festivala do manifestacije koja je danas na svim klasičarskim mapama svijeta, iz Martinovićevog je rokovnika iznjedren i festival Wild Beauty Art koji se održava na Žabljaku, a kao menadžer u kulturi je aktivirao i fondaciju ME&US sa sjedištem u Santa Barbari koja ima za cilj jačanje kulturnih veza između Crne Gore i Sjedinjenih Američkih Država. Iako sve više pokušava da se povuče iz administrativnih obaveza, budući da je izgradio tim koji može da organizuje KotorArt i bez njegovog konstantnog nadzora, njegovo prisustvo na festivalu je samo po sebi garancija da će okviri koje je ugradio u temelje ove manifestacije ostati nesalomivi. Generacijama svojih studenata, usamljenicima koji se uspavljuju uz njegove pijanističke bravure i posjetiocima-namjernicima Kotora tokom jula i avgusta, a unazad nekoliko godina i Durmitora, Ratimir Martinović je tihi heroj koji je uspio da odvoji kulturu i umjetnost od nadolazeće površnosti i nadrimuzikološke pijačne ponude. Sljedeći korak bi bio samo nadmudrivanje vještačke inteligencije.